In 2013 bepaalde het Europese Hof van Justitie dat verzekerden met een rechtsbijstandsverzekering recht hebben op vrije advocaatkeuze in het geval van een gerechtelijke of administratieve procedure. Tot de uitspraak van het Hof van Justitie bepaalden rechtsbijstandsverzekeraars dat rechtsbijstand in zaken waarin de inschakeling van een advocaat niet verplicht is (zoals huur- en arbeidsrechtprocedures bij de kantonrechter) door eigen medewerkers werd verleend en het aan de rechtsbijstandsverzekeraar was om te bepalen of een externe advocaat nodig was. Het Hof van Justitie zette een streep door zulke bepalingen en oordeelde dat vrije advocaatkeuze niet kan worden beperkt tot situaties waarin de verzekeraar besluit dat een externe rechtsbijstandsverlener in de arm moet worden genomen. Deze uitspraak van het Hof van Justitie is meer uitgebreid toegelicht in mijn bijdrage van 23 december 2013.
Ontslagprocedure bij het UWV en bezwaarprocedure
Rechtsbijstandsverzekeraars stelden zich na de uitspraak van het Hof van Justitie op het standpunt dat een ontslagprocedure bij het UWV geen administratieve procedure is en er dus voor die procedures geen recht op vrije advocaatkeuze geldt.
Weer moest het Hof van Justitie eraan te pas komen, dat nu heeft beslist dat (ook) een ontslagprocedure bij het UWV geldt als een procedure waarvoor de vrije advocaatkeuze geldt.
Onder een administratieve procedure moet volgens het Hof van Justitie namelijk ook worden verstaan een procedure die ertoe leidt dat een bestuursorgaan als het UWV een vergunning verleent om een werknemer te ontslaan. Ook in zo'n procedure mag een verzekerde dus zelf een advocaat kiezen. Op dezelfde datum overwoog het Hof van Justitie dat het recht op vrije advocaatkeuze bestaat bij bezwaar tegen beschikkingen van het Centrum Indicatie Zorg. Het begrip administratieve procedure is volgens het Hof van Justitie in die uitspraak niet beperkt tot bestuursrechtelijke procedures in rechte, maar daaronder vallen ook bestuursrechtelijke procedures buiten rechte, zoals een bezwaarprocedure.
De uitspraken zijn van belang, nu veel particulieren een beroep doen op een rechtsbijstandsverzekering in het geval van ontslag of in geval van een besluit (bijvoorbeeld omtrent een uitkering of een vergunning) waartegen zij bezwaar willen maken.
Verzekerden kunnen alsnog vergoeding krijgen
De uitspraken van het Hof van Justitie heeft DAS ertoe bewogen om verzekerden te informeren dat zij alsnog declaraties van advocaten kunnen indienen als die advocaten hen in een UWV- of bestuursrechtelijke procedure hebben bijgestaan. Dat kan volgens DAS als zij eerder vergoeding van de kosten van een advocaat voor een dergelijke procedure heeft afgewezen en als de verzekerde een declaratie van een advocaat over kan leggen.
Goed nieuws voor verzekerden, of toch niet?
De uitspraken van het Hof van Justitie maken duidelijk dat de vrije advocaatkeuze ook geldt voor geschillen die niet voor de rechter spelen, maar bij bestuursorganen (bezwaarprocedures) of het UWV (ontslag). Dat is natuurlijk goed nieuws voor verzekerden.
Tegelijkertijd kun je je afvragen of verzekeraars nog wel tegen dezelfde premie rechtsbijstandsverzekeringen kunnen blijven aanbieden als voor steeds meer zaken externe advocaten mogen worden ingeschakeld in plaats van goedkopere juristen in loondienst van de verzekeraars. DAS waarschuwt al voor stijgende kosten en dus stijgende premies.
De komende jaren zullen uitwijzen wat de (financiële) gevolgen van de uitspraak voor verzekeraars en voor de premie zullen zijn. Waarschijnlijk zullen de gevolgen wel meevallen, nu verzekeraars hun polisvoorwaarden hebben aangescherpt met hogere eigen risico's en vergoedingenplafonds bij het gebruik maken van de vrije advocaatkeuze. Door die (toegestane) beperkingen die vaak niet gelden als gebruik wordt gemaakt van een jurist of advocaat in dienst van de verzekeraar, is de keuze voor een externe advocaat niet altijd vanzelfsprekend. Voorts leidde de uitspraak van 2013, toen duidelijk werd dat vrije advocaatkeuze ook geldt voor zaken die dienen bij de kantonrechter, niet tot een enorme toename aan kosten voor de verzekeraars.
Voor meer informatie of advies over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Erik Lichtenveldt (tel: 010-7504475 of e-mail el@thladvocaten.nl)
