In veel overeenkomsten komen zogenoemde kleine lettertjes voor. Ook komt de variant voor waarin in kleine lettertjes een verklaring van één van de partijen bij de overeenkomst is opgenomen. Bijvoorbeeld de verklaring dat die partij akkoord gaat met de algemene voorwaarden en/of dat hij een exemplaar van de algemene voorwaarden heeft ontvangen. Het is echter de vraag of deze kleine lettertjes wel het gewenste effect hebben, namelijk dat de partij die de overeenkomst ondertekent ook gebonden is aan zijn verklaring in kleine lettertjes.
In een recente uitspraak van de rechtbank Noord-Nederland heeft de kantonrechter zich over deze vraag gebogen, meer specifiek de vraag of een verklaring in kleine lettertjes opgenomen in een colportageovereenkomst als partijverklaring ex artikel 157 lid 2 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) kan worden aangemerkt en daarmee dwingend bewijs kan opleveren. Het betrof de volgende casus.
Op 22 december 2011 is tussen partijen door colportage een koopovereenkomst tot stand gekomen met betrekking tot een reinigingsapparaat van het merk Kirby. In deze koopovereenkomst is (onder meer) in kleine lettertjes opgenomen dat de koper door ondertekening van de koopovereenkomst bevestigt een afschrift van de overeenkomst te hebben ontvangen. De koper heeft zich vervolgens bedacht en laat de verkoper weten dat zij de koop wenst te annuleren. De verkoper stelt zich op het standpunt dat de koper de overeenkomst te laat heeft geannuleerd, namelijk niet binnen 8 dagen na het sluiten van de koopovereenkomst zoals artikel 25 van de Colportagewet bepaalt.
Tijdens de procedure die volgt, blijkt dat de koper (ook) stelt dat zij na het sluiten van de koopovereenkomst geen exemplaar daarvan heeft ontvangen. De kantonrechter meent dan ook dat de vraag of de koper de overeenkomst tijdig heeft geannuleerd geen beantwoording behoeft, nu van belang is of is voldaan aan artikel 24 lid 1 van de Colportagewet. Dit artikel stelt de eis dat in geval van verkoop door colportage de koper onmiddellijk na ondertekening van de koopovereenkomst een exemplaar daarvan moet hebben ontvangen, op straffe van nietigheid van de koopovereenkomst.
Door de ondertekening van de koopovereenkomst wordt de koper geacht te hebben verklaard een exemplaar van de overeenkomst te hebben ontvangen, aldus de verklaring in kleine lettertjes. Deze verklaring kan als een partijverklaring in de zin van artikel 157 lid 2 Rv worden aangemerkt. Deze levert daarmee in beginsel dwingend bewijs op van de waarheid daarvan. Naar het oordeel van de kantonrechter dienen zware eisen te worden gesteld aan het bewijs dat aan de voorschriften van artikel 24 lid 1 van de Colportagewet is voldaan. Daarmee valt niet te verenigen dat de verklaring in kleine lettertjes moet gelden als een verklaring zoals bedoeld in artikel 157 lid 2 Rv. De kans is immers reëel dat een gemiddeld oplettende en zorgvuldige koper, die tot de koop wordt bewogen, niet beseft dat bij ondertekening tevens wordt erkend dat aan belangrijke, tot zijn of haar bescherming in de wet vastgelegde voorschriften is voldaan. De enkele ondertekening van de overeenkomst door de koper acht de kantonrechter niet voldoende om aan te nemen dat de koper in casu de bewuste bepaling heeft gelezen en begrepen wat zij daarin verklaart. Eén en ander behoudens tegenbewijs. Dat betekent dat de verkoper bijkomende omstandigheden zal moeten bewijzen waaruit volgt dat hij aan de koper een exemplaar van de koopovereenkomst heeft afgegeven. Lukt hem dat niet, dan is de koopovereenkomst tussen partijen nietig. De uitspraak is te vinden op www.rechtspraak.nl, onder referentie ECLI:NL:RBNNE:2013:4988.
Deze uitspraak laat zien dat de bescherming van de koper bij colportage niet licht mag worden opgevat. Maar ook in andere gevallen mag niet te gemakkelijk worden aangenomen dat een voorgedrukte verklaring (in kleine lettertjes) een partijverklaring is. Dit geldt met name in het consumentenrecht, omdat daar een hoge mate van bescherming bestaat. Zo bepaalde de rechtbank Utrecht (ECLI:NL:RBUTR:2012:BX0526) dat een voorgedrukte tekst in een kredietovereenkomst, waarin de kredietnemer verklaart de algemene voorwaarden te hebben ontvangen, evenmin een partijverklaring in de zin van artikel 157 lid 2 Rv kan zijn. Een ondertekend aanvraagformulier, waarop staat vermeld dat de algemene voorwaarden zijn ontvangen en dat de ondertekenaar daarmee instemt, bleek eveneens niet te kwalificeren als een partijverklaring, aldus de rechtbank Den Haag (ECLI:NL:RBSGR: 2007: BA4281). Tot slot oordeelde de rechtbank Dordrecht dat de clausule (in voorgedrukte algemene voorwaarden in een mobiele telefoonovereenkomst) dat de consument deze voorwaarden heeft ontvangen en aanvaard, onredelijk bezwarend en dus vernietigbaar is (ECLI:NL:RBDOR:2007:BB4624).
Voor meer informatie of advies over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Camilla Rodrigues Pereira-de Kuyper (tel: 010-7504475 of e-mail ck@thladvocaten.nl).
