Op 24 april 2015 oordeelde de Hoge Raad over een contract waarop twee sets algemene voorwaarden van toepassing waren verklaard. Het contract was gesloten tussen een leverancier en een koper van biomais. In de ene set algemene voorwaarden stond dat partijen arbitrage waren overeengekomen, terwijl in de andere set stond dat de rechtbank bevoegd was kennis te nemen van geschillen. De rechter diende te oordelen of partijen nu arbitrage of het volgen van een gerechtelijke procedure waren overeengekomen.

De Hoge Raad hakte uiteindelijk de knoop door en oordeelde dat partijen arbitrage waren overeengekomen. Niet deze uitkomst is zo zeer interessant, maar wel de stappen die de Hoge Raad zette om tot zijn oordeel te komen. Deze stappen vormen samen namelijk de regels die uitkomst moeten geven als een dergelijke situatie zich opnieuw mocht voordoen tussen andere partijen. Hierna zal ik de uitspraak toelichten en ingaan op de in dit arrest door de Hoge Raad gegeven regels. Allereerst zal ik schetsen over welke situatie de Hoge Raad nu diende te oordelen.

Alternatieve dubbele verwijzing (òf, òf) of cumulatieve dubbele verwijzing (èn, èn)?

In de casus waarover de Hoge Raad diende te oordelen was sprake van zogenaamde cumulatieve dubbele verwijzing (èn, èn): in de overeenkomst werden twee sets voorwaarden genoemd die allebei van toepassing op de overeenkomst waren. Het is – volgens de Hoge Raad in het te bespreken arrest – belangrijk deze situatie te onderscheiden van de situatie waarin ook wordt verwezen naar twee sets voorwaarden, maar waarbij slechts één van beide sets voorwaarden van toepassing is (òf, òf). Het is dan onduidelijk welke van de twee sets voorwaarden tussen partijen geldt. Dit wordt alternatieve dubbele verwijzing genoemd. De Hoge Raad heeft in het Visser/Avéro-arrest geoordeeld dat in zo een geval geen van beide sets voorwaarden van toepassing is.

Volgens de Hoge Raad moet tussen cumulatieve en alternatieve verwijzing onderscheid worden gemaakt. De door de Hoge Raad gegeven Visser/Avéro-regel, die is gegeven voor de situatie van alternatieve dubbele verwijzing, mag dan ook niet worden toegepast indien sprake is van cumulatieve dubbele verwijzing. In de te behandelen uitspraak geeft de Hoge Raad specifieke regels voor die situatie.

De casus en het oordeel van de Hoge Raad

In de schriftelijke bevestiging van de koopovereenkomst was op de daarvoor bestemde plek ingevuld dat de branchevoorwaarden van toepassing waren. Op het – als het ware – voorgedrukte briefpapier was daarnaast vermeld dat de algemene verkoop- en bedrijfsvoorwaarden van de leverancier van toepassing waren. Deze bepalingen waren onderling tegenstrijdig. De branchevoorwaarden schreven namelijk arbitrage voor als wijze van geschiloplossing, terwijl op grond van de leveranciersvoorwaarden de burgerlijke rechter bevoegd was van geschillen kennis te nemen. Dit was een duidelijk voorbeeld van cumulatieve (èn, èn) dubbele verwijzing. Wat nu?

De Hoge Raad oordeelt dat door uitleg van de overeengekomen bepalingen dient te worden bepaald welke van de twee tegenstrijdige bepalingen voorgaat. De Hoge Raad laat het eerdere oordeel van het Hof in stand dat van belang is op welke wijze waarop de desbetreffende bepalingen in de overeenkomst zijn vermeld dan wel geïncorporeerd. Het Hof hechtte daarbij betekenis aan de omstandigheid dat de verwijzing naar de branchevoorwaarden – anders dan de leveranciersvoorwaarden - niet was voorgedrukt. Deze verwijzing was vermeld in het gedeelte van de overeenkomst dat per transactie wordt ingevuld. Daarbij was verder van belang dat de koper een professionele partij was die een langdurige handelsrelatie met de verkoper had. Hierdoor was deze goed op de hoogte van de inhoud van de branchevoorwaarden. Hierom mocht de verkoper er vanuit gaan dat de koper bekend en akkoord was met het arbitragebeding dat in de branchevoorwaarden was opgenomen.

Tot slot

Uit de besproken uitspraak blijkt ten eerste dat de Visser/Avéro-regel die de Hoge Raad heeft gegeven voor alternatieve (òf, òf) dubbele verwijzing niet geldt in geval van cumulatieve (èn, èn) dubbele verwijzing. Dit betekent dat cumulatieve dubbele verwijzing – anders dan alternatieve dubbele verwijzing – er niet toe leidt dat geen van beide sets voorwaarden van toepassing is.

Ten tweede is duidelijk dat in geval van twee tegenstrijdige sets algemene voorwaarden – die beide toepasselijk zijn – deze bepalingen dienen te worden uitgelegd. Deze uitleg bepaalt aan welke sets voorwaarden het grootste belang dient te worden gehecht. Uit het arrest blijkt dat voorgedrukte verwijzingen het in het algemeen moeten afleggen tegen specifieke voor de betreffende transactie "ingevulde" voorwaarden. Het is maar dat u het weet. Uiteraard loopt u met verwijzing naar één set (coherente) algemene voorwaarden het minste risico. Mocht dit in uw bedrijf niet mogelijk zijn dan is het verstandig –met behulp van een professional – na te (laten) gaan of sprake is van alternatieve of cumulatieve dubbele verwijzing en wat daarvan de gevolgen zijn voor u als gebruiker van deze voorwaarden. Zoals uit de besproken uitspraak blijkt, kunnen de gevolgen van dubbele verwijzing groot zijn.

Voor meer informatie of advies over dit onderwerp kunt u contact opnemen met ons kantoor (tel: 010-7504475 of e-mail info@thladvocaten.nl)